اتاق تمیز یا کلین روم چیست
اتاق تمیز یا همان کلین روم یک فضای محافظت شده است که گرد و غبار و آلودگی در آن به کمترین میزان ممکن است و مطابق با استانداردهای بهداشتی خاص ساخته میشود.سقف و دیوارهای کلین روم از ساندویچ پانل ها ساخته شده اند. اتاق های تمیز دارای تجهیزاتی هستند که می توانند حجم آلاینده ها را کنترل کنند و در صورت وجود آنها را از بین ببرند و با استفاده از این تجهیزات علاوه بر کاهش آلاینده و ذرات آلوده، رطوبت هوا نیز کنترل می شود. مشخصات اتاق های تمیز با توجه به احتمال وجود میکروب و آلاینده در هر متر مکعب از فضا تعیین می شود.کلین روم ها را معمولا از نظر جریان هوا به دودسته تقسیم می کنند:
کلین روم با جریان لامینار(یک سویه)
کلین روم با جریان غیر لامینار (غیر یک سویه)
با توجه به کلاس اتاق تمیز و کاربرد آن، نوع جریان کلین روم مورد نظر انتخاب می شود.
تفاوت کلین روم جریان لامینار و غیرلامینار
کلین روم های با جریان یک سویه از کلاس بالاتری برخوردارند و یا به عبارتی کلین روم با درجه تمیزی بالاتری را فراهم می کنند، به همین دلیل در صنایعی که به آلودگی های ذره ای و میکروبی حساس تر هستند از این نوع کلین روم ها استفاده می شود.
کاربرد اتاق تمیز
اتاق تمیز در صنایعی کاربرد دارد که حضور ذرات کوچک می‌تواند فرایند تولید را تحت تاثیر قرار دهد. اتاق تمیز ابتدا در بیمارستان ها مورد استفاده قرار گرفته است. در اتاقهای بیمارستان هرچه آلودگی‌ها کمتر باشد درمان بیماری‌ها و عفونت‌ها بهتر انجام میشود.
صنعت داروسازی
فناوری اطلاعات
صنایع میکرو الکترونیک و الکترونیک
محیط زیست
صنعت هسته ای
بیمارستان ها و خدمات پزشکی
صنایع خودروسازی
صنایع غذایی
صنایع موشکی و هوافضا
صنعت کشاورزی
تجهیزات حفاظتی کارکنان
پوشش و لباس کارکنان در اتاق تمیز باید عاری از هر گونه آلودگی یا جسم خارجی باشد زیرا حتی پرز یا الیاف ممکن است در نتیجه آزمایش یا در روند تولید تاثیر منفی بگذارد. جنس لباس کارکنان بسیار مهم است و باید به گونه‌ای باشد که آلودگی ها را در خود جذب نکند. این لباس ها از ۶۵ درصد پلی استر و ۳۵ درصد کتان ساخته شده است .عینک محافظتی، ماسک، روپوش های اورال، دستکش یکبار مصرف استریل و پاپوش یکبار مصرف استریل لباس هایی هستند که باید در اتاق تمیز از آن استفاده کرد. افراد جهت ورود به این اتاق ها باید از دوش هوا و یا ایر لاک تردد کنند تا تمامی گرد و غبار ها از لباس و سطح بدن آنها زدوده شود. گاهی اوقات افراد در این اتاق ها از صحبت کردن هم منع می شوند تا از ورود آلودگی های موجود در هوای تنفسی آنها نیز تا حد ممکن جلوگیری شود
تجهیزات کلین روم
اتاق تمیز شامل تجهیزات مختلفی است و برای اینکه یک کلین روم مطابق با استانداردها باشد باید از تجهیزاتی که مناسب است استفاده کند کلیه تجهیزات و سطوح در اتاق تمیز باید دارای سطح صاف و ترجیح صیقلی و بدون پیچ و مقدار باشد. چند مورد از تجهیزات پرکاربرد اتاق تمیز عبارتند از
• سیستم تهویه مطبوع
• کفپوش مخصوص
• پس باکس کلین روم
• اتاقک توزین
• سیستم کنترل خودکار
• پرده پی وی سی
• سیستم ایر شاور
• لامپ مخصوص و سیستم روشنایی کلین روم
• هود و میز لامینار
• کانال کشی و فیلتر باکس اتاق تمیز
• تجهیزات استیل کلین روم
• پنجره کلین روم
• مبلمان مخصوص کلین روم
تجهیزات تهویه کلین روم
نقش تهویه مطبوع در اتاق تمیز بسیار مهم است چون میزان رطوبت دستگاه ها و افراد در اتاق تمیز موثر است بنابراین گردش هوا باید تحت نظارت دقیق متخصصان و سیستم های تهویه مطبوع تعیین شده باشد. طراحی سیستم تهویه اتاق تمیز در قسمت سقف شامل دریچه های ورودی است که در ساندویچ پانل ها تعبیه شده. جریان هوا از داخل فن هایی که روی سقف قرار دارد از درون فیلترها عبور کرده به داخل کلین روم وارد می شود و زمینه را برای فرآیند تهویه اتاق تمیز فراهم می‌کند. جریان هوا از طریق تجهیزاتی که در این اتاق طراحی شده به طور چرخشی در داخل اتاق به حرکت در می آید .مسیر عبور هوا به صورت عمودی از بالا به پایین می باشد سپس این هوای تهویه شده به سمت خروجی های خنک کننده مکیده می شود.
وظیفه سیستم تهویه در اتاق تمیز: تامین هوای تازه و فشار مثبت کافی، فیلتراسیون هوا به میزان کافی، گردش هوا به میزان کافی، تامین گرمایش و سرمایش کافی
برخی سیستم های تهویه اتاق تمیز عبارتند از:
هواساز هایژنیک
چیلر
اگزاست فن
فن کویل
هود
که هوای اتاق تمیز را کنترل میکنند.
ساخت کلین روم و شاخص تعیین کننده هزینه‌های آن
بدون تردید ساخت اتاق های تمیز باید در اقتصاد تمامی کشورها پدیدار شود تا با رشد فناوری، سطح سلامتی و کیفیت زندگی و همچنین تولیدات ارتقا پیدا کند .ساخت اتاق تمیز باید طبق اصول و استاندارد باشد زیرا ذرات در هوا ،دما ،رطوبت و فشار باید تحت کنترل باشد. در واقع اتاق تمیز باید به گونه ای طراحی و ساخته شود که حداقل ذرات به آن نفوذ کند.
چهارقانون اساسی که در طراحی اتاق تمیز باید مورد توجه قرار گیرد
• آلاینده ها نباید از محیط خارجی وارد محیط کنترل شده شوند.
• دستگاه های موجود در محیط کنترل شده نباید آلودگی ایجاد کنند.
• آلودگی ها در محیط کنترل شده نباید ترکیب و انباشته شوند.
• آلودگی های ممکن بایستی با حداکثر سرعت از بین بروند.
متغیرهای زیادی در تعیین قیمت کلی کلین روم موثر است که باید در نظر گرفته شود. برای تعیین قیمت یک کلین روم نیاز به اطلاعات اولیه می باشد که بایستی توسط کارفرما به شرکتهای سازنده کلین روم ارائه شود.
برخی از جنبه های موثر در قیمت کلین روم:
طبقه بندی اتاق تمیز،ابعاد و متراژ اتاق تمیز،هزینه های مربوط به خرید تجهیزات و لوازم مورد استفاده در کلین روم،هزینه های مربوط به دستگاه های کنترل فشار،دما و رطوبت ،هزینه های مربوط به طراحی و هزینه های عملیاتی.
